Xem bói trên livestream

Mỗi đêm, cô dành 3-4 tiếng theo dõi một cô đồng tự xưng với khả năng đoán được quá khứ, gia cảnh, vận mệnh qua tên tuổi và hình dáng chiếc lá. "Đa phần người được xem đều gật gù nói thầy bói phán chuẩn, quá ly kỳ và hấp dẫn", Dung nói dù thừa nhận không biết người xem bói là ai, ở đâu. Giữa năm 2024, Dung mất việc, chuyển sang kinh doanh thì thua lỗ nên quyết định chi vài trăm nghìn mua tài khoản có 1.000 người theo dõi để đủ điều kiện lên sóng. Mỗi tối cô gửi hàng chục tin nhắn mong được chú ý. Với Dung, xem bói giúp giảm áp lực, nuôi hy vọng đổi đời. Quốc Bảo, 31 tuổi, ở Nam Định, cũng tìm đến livestream bói toán vì ngại đi xem trực tiếp. Gặp khó khăn trong công việc, tình cảm, anh để lại thông tin cá nhân dưới phần bình luận, chờ thầy bói giải đáp miễn phí. "Nhanh, tiện, không tốn tiền", Bảo giải thích. Mỗi ngày anh dành ít nhất hai tiếng xem trực tiếp hoặc phát lại. Những buổi phát trực tiếp này thu hút hàng nghìn người, thậm chí lên đến 100.000 lượt xem. Đọc thông tin tên tuổi, ngày giờ sinh người xem để ở phần bình luận, Bảo cảm nhận chủ yếu là người trẻ 20-35 tuổi, đang bế tắc trong cuộc sống. Thùy Dung và Quốc Bảo là hai trong số nhiều người tham gia các buổi livestream bói toán trên TikTok. Mỗi tối, hàng chục buổi phát trực tiếp của những thầy bói tự xưng thu hút hàng nghìn lượt xem. Ban đầu, các tài khoản này chia sẻ thông tin đơn giản, mang tính giải trí nhưng khi lượng người xem tăng lên, họ bắt đầu bán các sản phẩm tâm linh. Một số tài khoản còn gắn số điện thoại để người xem liên lạc nhờ họ hướng dẫn cách làm lễ "giải hạn". Khảo sát năm 2023 củaVnExpresscho thấy 84% ngườixem bóidưới 30 tuổi. 39% tìm đến bói toán vì vấn đề tình cảm, 23% do công việc. Tiến sĩ Nguyễn Đức Hiển, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Giáo dục Văn hóa Truyền thống Việt Nam, cho biết bói toán rất khó bị loại trừ hoàn toàn khỏi đời sống bởi con người thường tò mò về tương lai, đặc biệt là trong các vấn đề sự nghiệp, tình duyên và sức khỏe vào đầu năm. Trong những giai đoạn có nhiều biến động trong công việc, cuộc sống, hoạt động tâm linh trở thành điểm tựa cho tinh thần. Những buổi livestream xem bói dễ dàng thu hút người trẻ bởi nhiều chủ kênh nói chuyện hài hước, dí dỏm. Không mất tiền cũng là yếu tố quan trọng thu hút nhiều người tìm đến loại hình bói toán này. Và khi ngày càng đông người xem, thông tin lan truyền nhanh sẽ kích thích sự tò mò và tăng lượt xem. Theo chuyên gia, qua các cuộc trò chuyện ngắn, chủ kênh TikTok xem bói này có thể thu nhập thông tin cá nhân, đoán biết về gia cảnh cơ bản của từng người. Do vậy người xem chưa chắc "trên thông tinh văn, dưới tường địa lý", chỉ cần trang bị một số kỹ năng qua sách vở như thuật xem tướng, hiểu về tâm lý học thì việc "đoán" khó khăn, tâm sự của người đối diện không khó. "Các phiên livestream bói toán ban đầu có thể miễn phí nhằm tạo dựng lòng tin, xây dựng hình ảnh đẹp nhưng ẩn sau đó sự toan tính trục lợi khiến không ít người vì tin tưởng mà tiền mất tật mang, hạnh phúc gia đình tan vỡ", ông Hiển nói. Bổ sung thêm, PGS.TS Trần Thành Nam, Phó hiệu trưởng trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết sự phát triển của mạng xã hội khiến nhiều người vô tình xem được những video chứa nội dung mong muốn nhờ thuật toán đề xuất video dựa trên thị hiếu người dùng. Đặc biệt trong "nền kinh tế chú ý" (attention economy) bất kỳ ai (cái gì) thu hút được sự quan tâm của đám đông, cơ hội kiếm tiền càng lớn. Những tài khoản tự xưng là cô đồng, thầy bói sở hữu hàng triệu lượt theo dõi, thu hút hàng chục nghìn người xem trong mỗi buổi livestream là một biểu hiện cụ thể. Dựa trên sự hoang mang, nỗi lo của người xem, họ tận dụng để bán vật phẩm tâm linh chứa sự may mắn, hay chiêu trò xem bói miễn phí, kể chuyện tâm linh để tạo sự tin tưởng. "Livestream bói toán miễn phí, tặng lá bùa may mắn giúp các 'thầy bói' tạo lòng tin và xây dựng cộng đồng. Mục đích thực sự là bán các sản phẩm như nước tẩy uế, vật phẩm phong thủy để thu lợi nhuận", ông Nam nói. Gần đây, nhiều vụ lừa đảo lợi dụng bói toán đã bị lực lượng chức năng xử lý. Giữa năm 2024, công an thị xã Kinh Môn (Hải Dương) xử phạt 7,5 triệu đồng đối với "cô đồng bổ cau" vì hành vi cổ xúy mê tín, dị đoan, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục. Hay năm 2023, công an thành phố Ninh Bình (Ninh Bình) triệt phá một ổ nhóm lừa đảo bán vòng tay, bùa hộ thân, mặt Phật gắn mác phong thủy cho gần 60.000 người. Theo tiến sĩ Nguyễn Đức Hiển, người xem không chỉ mất tiền mà còn tiêu tốn nhiều thời gian, sức khỏe, lòng tin và cả hạnh phúc gia đình cho nhóm dựa tâm linh trục lợi. Trong khi vấn đề họ gặp phải không thể giải quyết. Từ ngày xem livestream bói toán, Thùy Dung tốn vài triệu đồng mua bùa hút tài lộc, vòng đá phong thủy. Thức khuya xem phát trực tiếp khiến cô uể oải, mệt mỏi, hiệu suất công việc giảm. Được khuyên từ bỏ mê tín nhưng Dung không tin, cô cho rằng "nắm được vận mệnh trong tay cuộc đời sẽ đổi khác". Còn với Quốc Bảo, bị dọa nạn "tam tai, thái tuế" sắp ập đến với tuổi 31 khiến công việc trắc trở, tình duyên lận đận, anh liên hệ thầy bói nhờ tìm cách. Để hóa giải, người này yêu cầu Bảo chuyển 10 triệu đồng phí làm lễ, tháng một lần lại gửi vài trăm nghìn đồng để cúng bái và mua thêm một số đồ giải trừ vận hạn. "Thành tâm cúng bái thì chuyện to hóa nhỏ, chuyện nhỏ hóa không sao, mất tiền nhưng tôi nhận được sự bình an", Bảo nói. Tiến sĩ Nguyễn Đức Hiển nhấn mạnh bói toán chỉ mang tính chất tham khảo bởi không ai làm chủ số phận bằng chính mình, biết đâu là ưu nhược điểm của bản thân. Về phía cơ quan quản lý, PGS.TS Trần Thành Nam nói nên ngăn chặn, xử lý kịp thời những video, tài khoản sử dụng với mục đích truyền bá tâm linh, mê tín dị đoan gây hoang mang cho người xem. Sau khi mua cả chục triệu đồng cho vòng đá phong thủy để đẩy vận hạn, vật phẩm "thu hút vượng khí" nhưng công việc bấp bênh, vợ chồng, con cái xung đột, chị Hoàng Hà, 35 tuổi, ở Đà Nẵng, quyết định vứt bỏ tất cả. "Tôi thành tâm mua bán, cúng dâng như lời 'cô đồng' chỉ nhưng không thấy khởi sắc. Kinh tế khó khăn lại phải gom tiền giải hạn, tiền mất lại còn mệt thân", chị Hà nói. Quỳnh Nguyễn - Nga Thanh